17 juli 2014 Een visie op burgerschapsvorming
Geplaatst door: UNESCO_NL Categorieën: Wereldburgerschap Burgerschapsvorming is sinds 2006 wettelijk verplicht in het onderwijs en staatssecretaris Dekker zei hierover afgelopen december in de Tweede Kamer: “Burgerschap behoort tot de kerntaken van het onderwijs”. Onder het motto: “Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding” heeft dhr John Zant een artikel geschreven over burgerschapsvorming en het aanleren van de sociaal-emotionele vaardigheden die daarvoor in zijn visie noodzakelijk zijn. Hij deelt hieronder kort zijn visie, het gehele artikel is bij hemzelf op te vragen. Burgerschapsvorming dient niet alleen gericht te zijn op de kennisdimensie (wereldoriëntatie, functioneren van rechtsstaat en democratie, e.d.), maar dient zich vooral ook te richten op de gedragsdimensie en de sociaal-emotionele dimensie (attitudevorming, sociaal-emotionele vaardigheden). Het aanleren van sociaal-emotionele vaardigheden begint met het mondig (assertief) maken van kinderen. Naast het aanleren van sociale regels leren ze ook hun eigen mening onder woorden te brengen; ze leren in woorden uit te drukken wat ze voelen en te formuleren wat ze wel en wat ze niet willen. Het feit dat een kind zijn opvattingen, gevoelens en wensen mag uiten en dat er ook naar wordt geluisterd, geeft het kind de erkenning dat hij mag zijn zoals hij is. Dat geeft een kind een gevoel van eigenwaarde, het voedt het zelfvertrouwen en bouwt een gevoel van eigen identiteit op. Dat gebeurt allemaal veel minder in autoritaire situaties waarin een kind vooral moet zwijgen, luisteren en gehoorzamen. Verder leren kinderen met respect naar elkaar te luisteren, om te gaan met verschillen, tegenstellingen en conflicten anders dan met afwijzing, dreigen en geweld; ze leren ook met elkaar regels af te spreken en voelen zich daaraan gecommitteerd, omdat ze die zelf willen en niet door de leerkracht opgelegd hebben gekregen. Het is belangrijk dat kinderen niet alleen leren goede prestaties te leveren en in competitie leren het beste uit zichzelf te halen, maar ook de meerwaarde van samenwerken ervaren. Het project “De Vreedzame School” –inmiddels op ruim 600 scholen in Nederland omarmd- is een goed voorbeeld van hoe kinderen deze sociaal-emotionele vaardigheden aanleren. Het resultaat is: betere leerprestaties omdat er minder tijd verloren gaat aan ordeproblemen, minder pesten en geweld, meer zelfvertrouwen en coöperatief gedrag. Op maatschappelijk niveau is het resultaat: meer sociaal betrokken burgers, een efficiënter onderwijssysteem met een hoger rendement en met meer kwaliteit, en minder kosten voor politie, justitie en gezondheidszorg door minder gedragsproblemen. En hopelijk op internationaal niveau te zijner tijd minder gewapende conflicten.
Mooi, John! (Ik heb al verschillende pogingen gedaan om samen op te trekken met Unesco; paar keer gesprek gevoerd, maar het leverde tot nu toe nog nooit iets op. Maar wie weet …)
Groet en dank, Leo. Dr. L.M.J.