Het einde van het nationale leger Strategische Verkenningen Op 29 maart 2010 is het Eindrapport van de interdepartementale projectgroep Strategische Verkenningen gepresenteerd aan de Tweede Kamer. Het bevat vier beleidsopties voor de toekomstige (2020-2030) rol van het Nederlandse leger:
- Veilig blijven: het leger beperkt zich tot bescherming of verdediging van het Nederlandse of Europese territorium of andere NAVO-partners
- Kort en krachtig: het leger legt zich toe op kortstondige interventies in het buitenland voor het handhaven en afdwingen van de internationale rechtsorde
- Veiligheid brengen: het leger specialiseert zich in langdurige stabilisatieoperaties
- Veelzijdig inzetbaar: het leger vervult een combinatie van bovenstaande functies.
Wel of geen nationaal leger Bewust of onbewust worden de keuzemogelijkheden bij voorbaat beperkt. Neem bijvoorbeeld een kind dat niet wil eten: Je slaat als ouder dan de vraag over, of het kind wel of niet wil eten, maar je vraagt meteen of het worteltjes, bietjes, spinazie of een mengelmoesje wil. Dat maakt de kans op wel eten aanzienlijk groter. Dit moment van herijking van het Nederlandse leger biedt een goede mogelijkheid om voor de lange termijn het nut en de wenselijkheid van een nationaal Nederlands leger te heroverwegen. De discussie zou volgens mij ook moeten gaan over wel of geen nationaal leger. Hans van Mierlo pleitte in Nederland ooit voor een internationale brigade van de Verenigde Naties (UN Stand-by Force) bestaande uit snel inzetbare eenheden uit diverse landen die gelijkwaardig zijn getraind en toegerust. In 2002 werd door de VN begonnen met het aanleggen van centrale legervoorraden in Brindisi (Strategic Deployment Stocks/ UN SDS) en met een systeem van toezeggingen van nationale overheden voor deelname aan de VN-brigade (Stand-by Arrangement System/ UN SAS). Over verdere ontwikkelingen hiervan hoort de Nederlandse burger weinig van de regering en de legertop. Gezagsorganen op een hoger niveau In zijn boek “Steunberen van de samenleving” beschrijft Kees Schuyt hoe in vroeger tijden in Nederland het recht van de sterkste heerste, en conflicten met wraak en eigenrichting werden beslecht. Op het gebied van regulering van maatschappelijke conflicten zijn grote vorderingen gemaakt. In plaats van wraak en eigenrichting hebben we inmiddels het strafproces, een publieke rechtsorde op een hoger niveau waarin conflicten worden voorgelegd aan en beoordeeld door een boven de partijen geplaatst en erkend rechtscollege. Vroeger bestonden er ook stads- en provincielegertjes die elkaar bestreden. Tegenwoordig hebben we een nationale politie en een nationaal leger onder parlementaire controle. Het is dus op nationaal niveau mogelijk gebleken maatschappelijke tegenstellingen te hanteren en te kanaliseren door ze te reguleren op een hoger niveau in nationaal erkende gezagsorganen. Als dit op nationaal niveau mogelijk is gebleken, moet het in principe ook internationaal mogelijk zijn op wereldniveau tegenstellingen tussen staten of allianties van staten te hanteren en te kanaliseren door het instellen van gezagsorganen op een hoger niveau. Hierin kunnen en moeten de Verenigde Naties een centrale rol spelen als een boven de staten geplaatst gezag. De tijd is rijp De sociaal-economische verhoudingen in de wereld zijn aan het verschuiven. De huidige hegemonie van de Verenigde Staten, met in het kielzog Nederland, is misschien niet toekomstbestendig. Andere landen, zoals China, worden steeds machtiger. Er spelen mondiale problemen als toenemende schaarste van water, voedsel, energie en andere hulpbronnen, problemen als klimaatverandering, uitbuiting, corruptie en uit de hand gelopen bewapening. Deze mondiale problemen vereisen een mondiale aanpak. Geweldbeheersing kan niet overgelaten worden aan individuele staten of allianties van staten, omdat daarmee de belangen van de sterkste worden gediend en niet die van de zwakkeren. Wanneer een deel van de bevolking van een tijdenlang uitgebuite en onderdrukte staat in opstand komt tegen de sterke overheerser, getuigt het van kortzichtigheid en egocentrisme dit alleen maar als terrorisme te bestempelen. Het probleem uitsluitend benoemen als terreur leidt de aandacht af van de systematische, als normaal ervaren, misdaden van de overheerser. Men hekelt terecht de terreur maar is blind of houdt zich blind voor de eigen misdaden. Slechts door een onpartijdig gezag boven alle staten aan te stellen kan beoordeeld worden wat het recht/onrecht van beide zijden behelst en hoe daar het beste mee om kan worden gegaan. De huidige Verenigde Naties hebben nog niet die macht en autoriteit. Dat komt omdat de VN nog te zeer onder invloed staan van de rijke westerse landen en nog te afhankelijk zijn van de financiële steun van bijvoorbeeld de USA. De gefixeerdheid op het eigenbelang van en het onderling wantrouwen tussen staten maken dat de ontwikkeling van een autoriteit op wereldniveau maar moeizaam verloopt. Ook de Nederlandse regering poogt te weinig de rol van de VN te ondersteunen en te versterken. Zo meent de Nederlandse regering nog steeds dat oorlogen in Irak en Afghanistan zonder toestemming van de Veiligheidsraad van de VN gevoerd kunnen worden. Bovendien meende de Nederlandse regering het zich te kunnen permitteren het Nederlandse volk illegale oorlogen in te praten met allerlei drogredenen, zoals “massavernietigingswapens” en “vredesmissie”. Politieke keuze De Nederlandse regering kan nu een politieke keuze maken: Blijft het leger ingezet worden als instrument van een op zichzelf gerichte, neokoloniale staat of wordt het als instrument ingezet voor een organisatie van wereldburgers met een verantwoordelijkheid die verder strekt dan het eigenbelang en dat van zijn bondgenoten. De Nederlandse regering zou door op termijn niet te kiezen voor een eigen nationaal leger, maar voor een legermacht ten dienste van de VN-brigade een internationale impuls kunnen geven aan de versterking van de VN. In Nederland passen geen aparte stads- en provincielegertjes meer, op wereldniveau passen geen nationale legers meer. Misschien wordt het mogelijk dat in verre de toekomst staten hun onderlinge geschillen zullen voorleggen aan het Internationaal Gerechtshof in plaats van de wapens op te pakken en het uit te vechten. Nederland, zet in op de Verenigde Naties en niet op de Verenigde Staten (NAVO)!! Gepubliceerd in: VredesMagazine 2010, nr. 3, p.